Çim bitkisi diğer tüm bitkiler gibi büyümesi için gereken enerjiyi temel besin maddelerinden alır. Bu maddelerin kaynağı topraktaki çeşitli elmentler ,oksiken,su karbondioksid ve güneş ışınıdır. Bitki bu lementleri top rakta uygulanan gübrelereden,organik maddelerden ve az miktarda da havadan elde eder. Çim, biçime sırasındaki operasyonda veya aşınmaş yırttılma gibi işlemelerle yada aşırı sıcak veya soğuk hava şartları altında , bir hastalık oluşumu sırasında stress altında olur. Bu gibi durumlarda kök sistemi bunlara karşı koymak ve kendini yenilmek amacıyla enerji kazanmak için toprakta bitki besin maddelerini arar.
Uygulanacak gübrenin şeklini zamanını üsresini ve miktarını tayiın edebilmek için, toprakta mevcut elementlerin miktarının ve çeşitlerinin uygulanan gübredeki elemnetlari ile uyumunun sağklanmasıı gerekir. Bunun yanında toprağın fiziksel özellikleri,sulama şekli toprak suıcaklğı (genel olarak toprak sıcaklığı 6° C düşük olmamalı) dikkat edilmelidir.
Ne zaman uygulanmalı
Şu bir gerçek ki – bitkiye büyümesi için mutlaka gübre takviyesi yapılması gerekmez. Çim uygun ortamı bulduğu her yerde kendi kendine gelişir. Çevremizde, doğada bunun örneklerini rahatlıkla bulabiliriz.
Bunun yanında aşağıdaki beliritlen senaryolarla karşılaşıldığında veya bunların bir veya birkaçı sözkonusu olduğunda çim alanın beslenmesi için gübreleme yapmak gerekir .
İnce yapılı,yoğun ,homojen güzel görnümlü bir çim isteniyorsa
Sürekli ve düzenli biçim yapılarak biçilen çimleri toplanıyorsa
Yoğun aşınma ve yıpranma sözkonusu ise
Kum gibi doğla drenaj şartlarında çok ince yapılı çim elde edilmek istenmesi halinde
Çimin her mesvim ve şartlarda rengini koruması isteniyorsa
Çim alandaki hasarlı bölgelerin hızlı gelişerek boşlukları kapatabilmesi gerekiyorsa
Çimin hızlı ve süratli yapılanmasını sağlanması için
Bazı türlerin gelişmesini, bazılarının ise gelişmesinin engellenmesi gerekiyorsa
BİTKİ BESİN ELEMENTLERİ
Bitkinin büyümesi ve gelişmesi için , on altı kimyasal elementin önemli olduğu bilinmektedir. On altı kimyasal element iki gruba ayrılır: non-mineraller ve mineraller.
Non mineral besin elementleri
Non mineral besin elementleri , hidrojen (H) ,oksijen (O) ce karbondur ( C )
Bitkiler karbon, hidrojen ve oksijenli hava ve sudan aldığından, bunların kullanım miktarlarını kontrol etmek oldukça zordur.
Mineral besin elementleri
Toprak dan gelen 13 besin elementi suda çözünerek bitki kökleri tarafından emilir.
Bunlar , toprak da her zaman bitkinin sağlıklı büyümesini sağlayacak miktarda bulunmazlar. Bu nedenle, toprak da ki bitki besin elementlerini tamamlamak için gübre kullanılır.
Mineral besin elementleri ikiye ayrılır
Makro besin elementleri ve mikro besin elementleri
Makro besin elementleri
Makro besin elementleri de kendi içinde iki gruba ayrılır;
Esas elementler ve ikincil elementler:
Esas elementler azot ( N ) , fosfor ( P ) ve Potasyum ( K )
Bu üç esas element, bitkinin gelişimi için çok miktarlarda kullanıldığından genellikle toprakta yeterli miktarda mevcut değildir.
İkincil elementler kalsiyum (Ca), magnezyum ( Mg ) ve kükürtdür ( S ) . Bu elementlerden ise toprak da genellikle yeterli miktarda vardır. Ayrıca toprağa kireç uygulaması ile bol miktarda kalsiyum ve Magnezyum ilave edilebilir. Kükürt ise bol miktarda toprakta çözünen organik malzeme yoluyla temin edilir.
Micro besin elementleri
Mikro elementler bitki tarafından çok az (mikro) düzeylerde ihtiyaç duyulan elementlerdir. Mikro-elementler bazen iz elementler olarak da adlandırılır. Mikro elementler boron ( B) , bakır ( Cu ) , mangan (Mn ), molibden ( Mo) , demir ( Fe) , klor ( Cl ) ve çinkodur ( Zn ).
Toprak
Genellikle birçok bitki, topraktan besin elementlerinin emilimi ile büyürler. Toprak da, yerine göre kum, kil, alüvyon ve organik malzemeden oluşur. Toprağın yapısı ve pH düzeyi bitki için gerekli besin elementleri miktarını belirler.
Toprak yapısı
Toprak yapısı, besin elementlerinin ve suyun toprak da hangi oranda muhafaza edilebildiğini gösterir. Killi ve organik topraklar, besin elementlerini ve suyu kumlu toprağa göre daha çok tutarlar. Su kumlu topraktan geçerken besin elementlerini de taşır. Buna yıkanma ,süzme işlemi de denir. Yıkanma işlemi sırasında giden elementler bitki tarafından kullanılamaz.
İdeal bir toprak yapısı uygun oranlarda kum, kil, alüvyon ve organik maddeden oluşur. Bazı bölgelerde besin elementleri toprak da mevcut iken bazı bölgelerde ise hiç yoktur. Bu durumda, kireç ve gübre ilavesiyle bu eksiklik giderilir.
Toprak Ph değeri (toprağın baz veya asidik olmasını gösterir)
Toprak pH değeri, toprak da bitki besin elementlerinin varlığını gösteren önemli bir ölçüdür.
Makro elementler düşük pH lı topraklarda daha az bulunur
Mikro elementler yüksek pH lı topraklarda daha az bulunur.
Ph yükseltmek, toprağı düşük asidik özelliğe çekmek için kireç ilave edilir. Bu yolla bitkinin magnezyum ve kalsiyum ihtiyacı da giderilir. Kireç ilavesi toprak pH değerini 6.0-6.5 gibi istenilen düzeye çıkarır.
Bu Ph değerlerinde, besin elementleri bitki için daha hazır halde bulunur, ayrıca toprak da bakteri hareketi de artar. Bakteriler, azot ve kükürtü bitkinin kullanacağı forma sokar.
Toprak analizi, bitki besin elementlerinin varlığının tespiti ve hangi gübreden ne kadar kullanılacağını göstermeye yardım edecek en iyi yöntemdir.
Makro besin elementleri
Azot ( N )
Azot bütün yaşayan hücrelerin bir bölümüdür, ayrıca proteinler enzimler ve enerji transferi için gerekli metabolik süreçleri önemli bir parçasıdır.
Azot bitkilerde fotosentezden sorumlu bitkinin yeşil pigmentleri olan klorofillerin bir parçasıdır.
Azot bitki büyümesinde ve yaprağın renk ve kalitesinde etkilidir
Azot genellikle gübre uygulaması ve havadan (bitki atmosferdeki azotu yağmur yoluyla az miktarda alabilir) gelir.
Fosfor ( P )
Fosfor da azot gibi fotosentez olayının esas parçalarındandır.
Yağ, şeker, nişasta oluşumuna sebep olur.
Güneş enerjisinin kimyasal enerjiye dönüşerek düzgün bitki gelişimi ve stresse duyarlılık sağlar.
Hızlı büyümeye etki eder.
Kök gelişimi ve çiçeklenmeyi sağlar.
Fosfor genellikle gübreden gelir.
Potasyum ( K )
Potas, azot gibi diğer besin elementlerinin arasında bitki tarafından en çok emilimi yapılan elementdir.
Protein oluşumu, fotosentez ve hastalıklara direnci geliştirir.
Potası, bitkiler topraktan gübreden ve organik malzemeden temin edebilir.
Kalsiyum ( Ca )
Kalsiyum, bitkinin, besin elementlerinin bitki içinde taşınmasına etkiler ve kuvvetli hücre duvarı oluşumunda etkilidir. Ayrıca organik asitlerin ve alkali tuzların bitkiye yapacağı etkileri azaltır.
Kalsiyum kaynakları dolomit, jips ve superfosfatdır.
Magnezyum ( Mg )
Magnezyum tüm yeşil bitkilerde klorofilin bir parçası olup fotosentez için gereklidir. Ayrıca büyüme , için gerekli olan birçok enzimleri hareket geçirir.
Toprak mineralleri, organik malzemeler, gübreler bitki için magnezyum kaynaklarıdır.
Kükürt ( S )
Protein oluşumu için gereklidir.
Enzimlerin ve vitaminlerin oluşumu ve hareketini düzenler.
Klorofil oluşumunu destekler.
Kök büyümesini geliştirir.
Bitki büyümesini ve soğuk şartlara direnci sağlar.
Yağmur suyu ile toprağa karışabilir. Ayrıca gübreleme yoluyla temin edilir.
Mikro besin elementleri
Boron ( B )
Besin elementlerinin kullanımını düzenler
Şeker ve karbonhidrat oluşumunu destekler
Tohum ve meyve oluşumunu destekler
Boraks ve organik malzeme boron kaynaklarıdır
Bakır ( Cu )
Büyümeye yardım eder
Proteinlerin kullanımını ve kök metabolizmasını destekler
Klor ( Cl )
Bitki metabolizmasına yardım eder
Klor toprakta bulunur
Demir ( Fe )
Klorofil oluşumunda önemlidir
Toprak ,demir sulfat ve gübreler demir kaynaklarıdır
Mangan ( Mn )
Karbonhidratların çözülmesinde ve enzim sistemlerine katkısı vardır.
Toprak da yeterli miktarda bulunur.
Molibden ( Mo )
Azot kullanımına yardım eder
Toprakta bulunur.
Çinko ( Zn )
Karbonhidrat transformasyonu için gereklidir
Şeker tüketimini düzenler
Bitki büyümesini sağlayan enzim sisteminin bir parçasıdır.
Çinko kaynakları toprak, çinko oksit-sulfat ve gübredir
Önemli notlar:
Yeşil alanların bakımında en önemli madde azottur.
Organik gübrelerin uygulama miktarı 1m2/0.2kg oranını geçmemelidir.Bu miktar çimin zayıflığına ve toprak Ph sına gore değişebilir (ideal ph 6-7 arası)
En uygun gübreleme zamanları:
Erken sonbahar—- (eylül)
Erken kış ———- (kasım başı)
Erken bahar——- (mart nisan)
Geç bahar——— (mayıs)
Gübreleme toprak ısısının en düşük olduğu, sabah veya akşam üstü yapılmalıdır
Gübre uygulaması ıslak çimle yapılmamalıdır.
Gübre uygulamasından sonar, gübrenin direk toprağa geçmesi için bol sulamak gerekir.
Gübreleme, havalandırma işleminden hemen sonra yapılırsa, besin maddelerinin kök tarafından daha etkili şekilde alınmasını sağlanır.